Avrasya Üniversitesi Girişimcilik-Yenilikçilik Araştırma ve Uygulama Merkezi Müdürü Murat Şahin, Adıyaman İlinin Ekonomisi ve İktisadi Dinamikleri üzerine bir çalışma yaptı.

- ''2018 VERİLERİNE GÖRE, ADIYAMAN 9 İLÇE 624 BİN ÜZERİ NÜFUSA SAHİP''

Åžahin, Adıyama’nın eÅŸsiz tarihi eserlerin yer aldığı güzel ÅŸehrin 1841 yılında ilçe, 1954 yılında resmen il olduÄŸu, Malatya, KahramanmaraÅŸ, Gaziantep, Åžanlıurfa ve Diyarbakır illerinin ortasında yer alan yüzölçümü sıralamasında Türkiye genelinde 45. Sırada olduÄŸunu belirterek, ‘’2018 yılı Türkiye Ä°statistik Kurumu verilerine göre Adıyaman 9 ilçesi ile birlikte 624 binin üzerinde nüfusa sahiptir. Nüfusunun yaklaşık %50’si Adıyaman merkezde yaÅŸamaktadır. Merkezinden sonra en kalabalık ilçesi, 122 binin üzerinde nüfusu olan Kâhta ilçesidir. Samsat ise 7 binin üzerinde en az nüfusa sahip olan ilçesi konumundadır. Dahası tarihi açıdan nice insanların gelip geçtiÄŸi ve eÅŸsiz eserler bıraktığı güzel bir ÅŸehirdir Adıyaman“ dedi.

- ‘’ADIYAMAN’DA Ä°LK SANAYÄ° DEVLET ELÄ°YLE KURULMUÅžTUR’’

Bugünden 65 yıl önce Adıyaman, sanayide geri kalmış bir kent olarak il statüsünü kazandığını Adıyaman’daki ilk fabrikaların kurulmasının devlet eliyle gerçekleÅŸtiÄŸini kaydeden Åžahin, şöyle devam etti:

‘’Adıyaman’da kurulan Ä°lk tekstil fabrikası “Adıyaman Pamuklu Dokuma Sanayi Türk A.Åž” dir. Sümerbank’ın kurduÄŸu bu fabrikanın ardından, Tekel Genel Müdürlüğü Besni ve Kâhta ilçelerinde Mevsimlik çalışan  “Adıyaman Tütün Evleri” adı altında fabrikalar açmıştır. Aynı zamanda yörede süt üretiminin az olmasından dolayı süt, peynir ve tereyağı üretimi yapan fabrikalar kurulmuÅŸtur. Sonrasında da madeni eÅŸya ve makine sektörüne yönelik fabrikalar yine devlet tarafından yapılmıştır.’’ 

-‘’SANAYÄ° SÄ°CÄ°LÄ°NE KAYITLI 450 Ä°ÅžLETME DE 13 BÄ°NDEN FAZLA KİŞİ ÇALIÅžMAKTADIR’’

Şahin, 1980 yılında kentte işyerlerinin büyük çoğunluğununun, dokuma ve deri işleyen tekstil atölyeleri oluşturduğunu belirterek, şunları kaydetti:

‘’Bu atölyelerin dışında diÄŸer iÅŸyerleri ise yoÄŸunlukla gıda ve tütün iÅŸi ile uÄŸraÅŸmaktaydı. Günümüzde ise Adıyaman’da sanayi siciline kayıtlı sanayi iÅŸletmesi sayısı yaklaşık 450 olmakla birlikte 13 binden fazla kiÅŸi bu sanayi iÅŸletmelerinde istihdam edilmektedir. Ä°stihdam alanlarının büyük çoÄŸunluÄŸu 1960’larda olduÄŸu gibi tekstil ağırlıklı iÅŸletmeler oluÅŸturmaktadır. Adıyaman, 60’dan fazla ülkeye ihracat gerçekleÅŸtirilmekte olup, Ä°hracat kaleminin büyük çoÄŸunluÄŸunuda yine tekstil sektörü oluÅŸturmaktadır. Bu haliyle ÅŸehrimize tekstilin ihracat yoluyla getirisi yüksektir. Tekstil sektörünün ardından gıda ürünleri, ihracatın ikinci büyük kısmını oluÅŸturmaktadır. Tarımsal alt yapısı itibariyle ÅŸehrimiz gıda ihracatında önemli potansiyel taşımaktadır. Nitekim Dünya’da gıda talepleri ve fiyatları artış göstermektedir.’’

Adıyaman’da dördü faal, biri kurulmakta olan 5 sanayi bölgesi olduÄŸunu belirten Åžahin, ‘’Bunlar, Adıyaman Merkez Organize Sanayi Bölgesi, Besni Organize Sanayi Bölgesi, Gölbaşı Organize Sanayi Bölgesi, Kahta Organize Sanayi Bölgesi, Adıyaman Mermer Ä°htisas Bölgesidir. Adıyaman Mermer Ä°htisas Bölgesinin kurulma çalışmaları devam etmektedir. SanayileÅŸme de önemli kazanımlar yakalayacak olan ekonomik geliÅŸim unsurları ve alt yapı çalışmalarıyarım asır gibi kısa sürede ÅŸehirde büyük yatırımları çekmeye hazır hale gelmiÅŸtir. Bu açıdan sanayileÅŸmesi süreci ivmelidir’’ dedi. 

- "GÜNDE ORTALAMA 14 EVLENİYOR, 1-2 ÇİFT BOŞANIYOR"

Murat Şahin, 624 bin nüfuslu şehir de, 2018 yılı TÜİK verilerine göre günde ortalama 14 kişi evlendiğini, günde 1-2 kişinin de boşandığını söyledi.

2014-2017 yılları arasında değerlendirilen aynı verilere göre ailelerin ortalama 5 kişiden oluştuğunu günde ortalama 36 bebek dünyaya geldiğini, 7 kişi ise çeşitli sebeplerden yaşamını yitirdiğini ifade eden Şahin, şunları kaydetti:

‘’Son 5 yılda toplam giriÅŸim sayısı ortalama 19 binin üzerinde olup, en çok ihracat 2015 yılında 540 milyon doların üzerinde gerçekleÅŸirken en düşük ithalat rakamları 81 milyon dolar olarak 2018 yılında istatistiklere yansımıştır. Ancak Son 5 yılda ihracatta ciddi bir düşüş söz konusudur. Nitekim 2014 yılında 332 milyon doların üzerinde gerçekleÅŸen ihracat 2018 yılında 81 milyon dolara düşmüştür. Buna karşın son yıllarda kiÅŸi başı GSYH artış göstermiÅŸtir. Aynı zamanda konut satışları da son 5 yılda artış göstererek en son 2018 yılında 7 bini geçmiÅŸtir. Buna istinaden inÅŸaat sektöründe haraketlilik söz konusu olmuÅŸtur. KiÅŸi başına düşen GSYH son 5 yılda düzenli artış göstermekte olup ortalama 15 bin liranın üzerindedir. Bu yıllarda kiÅŸi başında düşen ortalama gelir de 3 bin liraya yakındır. Gelecek yatırımların yanı sıra ÅŸehirdeki giriÅŸimciliÄŸin artması giriÅŸimcilerin gelirlerini doÄŸrudan artıracak, istihdam yaratacak ve baÅŸka yatırımlarında ÅŸehrimize kazandırılmasına vesile olacaktır.’’ 

-1980 YILLARINDA 25 TÃœR ÃœZÃœM ÃœRETÄ°LÄ°YORDU

Zafer, 1980’li yıllarda baÄŸlık bahçelik ÅŸehir olarak tanımlanan Adıyaman’da, o yıllarda 25 tür üzüm üretildiÄŸini vurgulayarak, ‘’Ender yetiÅŸmesiyle bilinen ve lezzetiyle ünlü, peygamber üzümü de nadide üretilen üzümler arasındaydı. BaÄŸcılık Kâhta ve Gölbaşı ilçelerinde geliÅŸmiÅŸti. Bu ilçelerde yetiÅŸen üzümler sirke yapımı için çevre ÅŸehirlere satılmaktaydı. Ayrıca tütünün veriminin de yüksek olması sebebiyle kaliteli tütün üretimi için “Yaprak Tütün Bakım ve Ä°ÅŸletme Evi” adı altında fabrika kurulmuÅŸtu. Tütünler iÅŸlenerek birçok ilden gelen talepler doÄŸrultusunda satılmaktaydı. GeçmiÅŸten günümüze ‘’tütün, pamuk, buÄŸday, arpa, mercimek, nohut, sarımsak’’ gibi tarımsal ürünlerin verimliliÄŸi yüksek olduÄŸundan Adıyaman’a ekonomik katkısı da büyük olmuÅŸtur. Toprak ve iklim bakımından verimli ürünlerin yetiÅŸmesine olanak saÄŸlamaktadır’’dedi.

-"GÃœNÃœMÃœZDE YAÅžANAN GIDA ENFLASYONU İÇİN ADIYAMAN’DAKÄ° TARIM BÃœYÃœK FIRSAT KONUMUNDADIR"

2018 yılı TÜİK verilerine göre büyükbaÅŸ hayvan sayısının 129 bini geçtiÄŸini ve  küçükbaÅŸ hayvan sayısı ise 343 bine ulaÅŸtığını aktaran Zafer, şöyle devam etti:

"Yine aynı verilere göre 2018 yılında 175 bin hektarın üzerinde tarım alanı iÅŸlenmiÅŸ 591 bin tondan fazla tahıl ve diÄŸer bitkisel üretimler gerçekleÅŸmiÅŸtir. Tahıllar ve diÄŸer bitkisel ürünlerin üretim miktarında her yıl bir önceki yıla göre azalma söz konusudur. Bu azalma durumu, iÅŸlenmiÅŸ tarım toprağında da görülmektedir. Ancak dünya da ve ülkemizde tarımsal ürünlerin fiyatının artması tarımsal üretimden elde edilen toplam hasılayı iÅŸlenmiÅŸ tarım alanın azalmasına karşın artırmıştır. 2017 yılında 184 bin 421 hektar alanın iÅŸlenmesi ile 2 milyar liranın üzerinde tarımsal üretim deÄŸeri elde edilmiÅŸtir. Artan fiyatların etkisiyle bitkisel üretim deÄŸeri son 5 yılda artış göstermiÅŸtir.Ayrıca son 5 yılda ortalama 2 bin tondan fazla sebze ve meyve üretimi gerçekleÅŸmiÅŸtir. Tarımda, hayvancılık ve bitkisel üretime dayalı sanayi tesislerinin de kurulması ilin ekonomik potansiyelinin ihracata taşınmasında büyük önem taşımaktadır. Günümüzde dünyada ve ülkemizde yaÅŸanan gıda enflasyonu için Adıyaman ilimizdeki tarım büyük fırsat konumundadır.’’

- "YEREL TURİSTİN İLGİSİ YABANCI TURİSTE GÖRE DAHA ÖN PLANDADIR"

Adıyaman’ın misafirperverliÄŸi, mutfağı, kültürü, doÄŸası ve tarihi açısından güzel imkânlara sahip olduÄŸunu belirterek, ‘’TÜİK 2018 verilerine göre ile gelen kiÅŸilerin kaldığı gece sayısı 282 bin 838’dir. Bu veri 775 yıla tekâmül etmektedir. Yani 2018 yılında ÅŸehirde konaklanan gece sayısı 775 yıldır. Aynı verilere göre toplam geliÅŸ sayısı da son 5 yılda artış göstermiÅŸtir. Yabancı turistlerin geceleme sayısı da 12 yıla tekâmül etmektedir.
Ä°nanç turizmin önemli eserlerini barındıran Adıyaman’da kırsal turizm potansiyeli de mevcuttur. Yerel turistin ilgisi yabancı turiste göre daha ön plandadır. Yabancı turistlerin ilgisini çekebilecek tanıtım imkânlarının geliÅŸtirilmesi gereklidir’’ dedi